Làm gì khi hàng xóm xây dựng trên đất nhà mình?

Việc hàng xóm xây dựng công trình lấn sang đất nhà mình không chỉ gây mất mát về tài sản mà còn dễ dẫn đến tranh chấp đất đai phức tạp. Trong tình huống này, người dân cần nắm rõ các bước xử lý theo đúng trình tự pháp luật để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Căn cứ xác định đất bị lấn chiếm

Trước khi có hành động pháp lý, bạn cần xác minh rõ phần đất bị lấn có thuộc quyền sử dụng hợp pháp của mình hay không. Các căn cứ xác định bao gồm:

• Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (Sổ đỏ)

• Bản đồ địa chính hoặc trích đo địa chính thửa đất

• Mốc giới đất thực tế (được cắm mốc bởi cơ quan chuyên môn)

• Biên bản bàn giao đất, biên bản xác định ranh giới cũ (nếu có)

Nếu mốc giới không rõ ràng, nên yêu cầu văn phòng đăng ký đất đai hoặc cơ quan đo đạc có chuyên môn thực hiện đo đạc, xác minh phần đất tranh chấp.

Làm gì khi phát hiện hàng xóm xây dựng trên đất nhà mình?

Bước 1: Hòa giải với hàng xóm

• Nên ưu tiên giải quyết bằng thương lượng, hòa giải tại chỗ để tránh mâu thuẫn kéo dài.

• Xuất trình Sổ đỏ, bản đồ hoặc biên bản đo đạc để chứng minh phần đất bị xâm lấn.

• Yêu cầu hàng xóm dừng thi công và tháo dỡ phần vi phạm.

Bước 2: Gửi đơn đến UBND cấp xã/phường

Nếu hòa giải không thành, bạn có thể:

• Gửi đơn yêu cầu hòa giải tranh chấp đất đai đến Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất.

• UBND xã/phường sẽ tổ chức cuộc hòa giải có sự tham gia của cán bộ địa chính, trưởng thôn/tổ dân phố, các bên liên quan.

Lưu ý: Hòa giải tại UBND cấp xã là thủ tục bắt buộc trước khi khởi kiện ra tòa nếu tranh chấp chưa được cấp Giấy chứng nhận.

Bước 3: Khởi kiện tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền

Nếu hòa giải tại UBND cấp xã không thành:

• Bạn có quyền khởi kiện ra Tòa án nhân dân cấp huyện nơi có đất tranh chấp để yêu cầu:

  • Xác định lại ranh giới đất

  • Buộc hàng xóm tháo dỡ công trình xây dựng trái phép

  • Bồi thường thiệt hại nếu có

Hồ sơ khởi kiện gồm:

• Đơn khởi kiện theo mẫu

• Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (bản sao công chứng)

• Biên bản hòa giải không thành

• Tài liệu, hình ảnh, video chứng minh hành vi xây dựng trái phép

• Các tài liệu liên quan khác

Cơ sở pháp lý

• Luật Đất đai 2024, Điều 142: Giải quyết tranh chấp đất đai

• Bộ luật Dân sự 2015, Điều 170, 175: Bảo vệ quyền sở hữu, quyền sử dụng đất

• Nghị định 43/2014/NĐ-CP (được sửa đổi bởi Nghị định 148/2020/NĐ-CP): Thủ tục hòa giải tranh chấp đất đai

• Bộ luật Tố tụng dân sự 2015: Thủ tục khởi kiện dân sự

Kết luận

Khi phát hiện hàng xóm xây dựng lấn chiếm đất nhà mình, đừng nóng vội phá dỡ hay tranh cãi, mà hãy:

• Xác định rõ phần đất bị lấn

• Ưu tiên hòa giải, thương lượng

• Sử dụng đúng trình tự pháp luật để yêu cầu tháo dỡ, bồi thường

Nếu bạn cần hỗ trợ đo đạc, lập hồ sơ, hòa giải hoặc khởi kiện, hãy liên hệ luật sư đất đai để được tư vấn chi tiết và bảo vệ quyền lợi hợp pháp.