KHIẾU NẠI ĐẤT ĐAI LÀ GÌ? ĐIỀU KIỆN, THỦ TỤC KHIẾU NẠI ĐẤT ĐAI GIẢI QUYẾT NHƯ NÀO?
I. KHIẾU NẠI ĐẤT ĐAI ĐƯỢC HIỂU LÀ NHƯ THẾ NÀO?
Theo quy định tại khoản 1 Điều 2 của Luật Khiếu nại năm 2011, khiếu nại được hiểu là hành động của công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức gửi yêu cầu đến cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền để xem xét lại quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước, hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức, khi có căn cứ cho rằng các quyết định hoặc hành vi đó trái pháp luật, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Trong đó, người khiếu nại có thể là người sử dụng đất, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến sử dụng đất, hoặc người được ủy quyền thực hiện khiếu nại.
Cụ thể, người sử dụng đất bao gồm nhiều đối tượng khác nhau, như hộ gia đình, cá nhân trong nước, các tổ chức sử dụng đất như cơ quan nhà nước, đơn vị vũ trang nhân dân, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị – xã hội, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội – nghề nghiệp, cơ sở tôn giáo, tổ chức nước ngoài có chức năng ngoại giao, người Việt Nam định cư ở nước ngoài và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Ngoài ra, còn có những người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến đất đai như người nhận tặng cho quyền sử dụng đất hoặc người nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất (người mua đất).
Trong trường hợp khiếu nại, người khiếu nại có thể thực hiện theo các hình thức khác nhau, tuỳ thuộc vào hoàn cảnh và năng lực của họ. Người sử dụng đất hoặc người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan có thể tự mình viết đơn và thực hiện khiếu nại theo thủ tục luật định. Nếu người khiếu nại là người chưa thành niên hoặc người mất năng lực hành vi dân sự, thì người đại diện theo pháp luật của họ sẽ thực hiện khiếu nại thay. Bên cạnh đó, nếu người khiếu nại vì lý do ốm đau, già yếu, hoặc có nhược điểm về thể chất, không thể tự mình khiếu nại, họ có thể ủy quyền cho người thân (cha, mẹ, vợ, chồng, anh chị em ruột, con đã thành niên) hoặc một người khác có năng lực hành vi dân sự đầy đủ để thực hiện việc khiếu nại thay. Ngoài ra, người khiếu nại cũng có quyền ủy quyền cho luật sư để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, đặc biệt là trong những trường hợp phức tạp hoặc khi cần sự trợ giúp pháp lý chuyên môn.
Đối tượng khiếu nại đất đai theo quy định của pháp luật chủ yếu là các quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính trong công tác quản lý đất đai. Những quyết định này có ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người sử dụng đất và có thể gây ra tranh chấp hoặc bất đồng nếu không được thực hiện đúng quy trình hoặc pháp luật. Theo thực tiễn quản lý đất đai, các quyết định hành chính và hành vi hành chính về quản lý đất đai có thể được chia thành hai nhóm chính: quyết định hành chính và hành vi hành chính.
Về quyết định hành chính, các quyết định này bao gồm các vấn đề quan trọng liên quan đến quyền và nghĩa vụ sử dụng đất của cá nhân, tổ chức. Cụ thể, các quyết định hành chính trong quản lý đất đai có thể là:
– Quyết định giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất: Những quyết định này có tác động lớn đến quyền sử dụng đất của cá nhân, tổ chức. Chẳng hạn, việc thu hồi đất để phục vụ cho các mục đích công cộng hay chuyển mục đích sử dụng đất có thể ảnh hưởng trực tiếp đến kế sinh nhai và lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất.
– Quyết định bồi thường, hỗ trợ, giải phóng mặt bằng, tái định cư: Khi nhà nước thu hồi đất, việc bồi thường cho người dân là rất quan trọng. Quyết định về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư thường xuyên là nguyên nhân gây ra tranh chấp nếu các mức bồi thường không hợp lý hoặc quá trình thực hiện không minh bạch, công bằng.
– Quyết định cấp hoặc thu hồi Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất: Đây là một trong những quyết định quan trọng và nhạy cảm. Khi quyền sử dụng đất của cá nhân bị thu hồi hoặc không được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, có thể gây ra khiếu nại và tranh chấp kéo dài.
– Quyết định gia hạn thời hạn sử dụng đất: Các quyết định này liên quan đến việc kéo dài hoặc không kéo dài thời gian sử dụng đất. Nếu quyết định không hợp lý hoặc không rõ ràng, người sử dụng đất có thể cảm thấy bị thiệt thòi và đưa ra khiếu nại.
– Quyết định giải quyết tranh chấp đất đai: Trong quá trình giải quyết tranh chấp đất đai, những quyết định không công bằng hoặc không đúng đắn có thể dẫn đến khiếu nại từ các bên liên quan.
Ngoài các quyết định hành chính, hành vi hành chính cũng là một đối tượng quan trọng trong khiếu nại đất đai. Hành vi hành chính trong quản lý đất đai là hành vi của các cán bộ, công chức trong quá trình thực thi nhiệm vụ quản lý đất đai. Những hành vi này có thể không chỉ làm ảnh hưởng đến việc thực hiện quyết định hành chính mà còn có thể gây ra khó khăn cho người dân trong việc thực hiện quyền sử dụng đất của mình. Các hành vi hành chính thường gặp bao gồm:
– Chậm thực hiện công việc hoặc giải quyết thủ tục hành chính: Việc chậm trễ trong việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, cấp phép chuyển nhượng quyền sử dụng đất, hay giải quyết các thủ tục hành chính liên quan đến đất đai có thể gây phiền hà, mất thời gian và ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân.
– Thực hiện không đúng quy định hoặc không công bằng: Các hành vi hành chính không tuân thủ đúng quy trình pháp luật, như không tổ chức lấy ý kiến đầy đủ về phương án bồi thường, không thông báo kịp thời các quyết định hành chính hay thực hiện các thủ tục không minh bạch, sẽ tạo ra sự bất bình trong cộng đồng và có thể dẫn đến khiếu nại.
– Gây khó dễ cho người sử dụng đất: Một số cán bộ, công chức có thể có hành vi thiếu trách nhiệm hoặc thái độ làm việc không đúng mực, gây khó khăn cho người dân trong việc thực hiện quyền lợi hợp pháp của mình, chẳng hạn như yêu cầu giấy tờ không cần thiết, từ chối hoặc trì hoãn việc giải quyết hồ sơ mà không có lý do chính đáng.
Với các quyết định hành chính và hành vi hành chính trong quản lý đất đai, khi có căn cứ cho rằng những quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền lợi hợp pháp của cá nhân, tổ chức, việc khiếu nại là một phương thức bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Việc giải quyết kịp thời và công bằng các khiếu nại này không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người dân mà còn góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về đất đai, đảm bảo tính công bằng và minh bạch trong công tác quản lý đất đai.
II. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN QUYỀN KHIẾU NẠI ĐẤT ĐAI THEO QUY ĐỊNH MỚI
Để thực hiện quyền khiếu nại về đất đai theo thủ tục khiếu nại lần đầu, người khiếu nại cần đảm bảo một số điều kiện quan trọng. Trước hết, người khiếu nại phải là những đối tượng có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến sử dụng đất, cụ thể là người sử dụng đất hoặc những người chịu sự tác động trực tiếp từ các quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính mà họ đang khiếu nại. Điều này có nghĩa là người khiếu nại phải có mối quan hệ trực tiếp với đất đai và quyết định hành chính bị khiếu nại. Thứ hai, người khiếu nại phải có căn cứ rõ ràng cho rằng quyết định hành chính, hành vi hành chính liên quan đến quản lý đất đai là trái pháp luật và xâm phạm đến quyền lợi hợp pháp của mình. Điều này yêu cầu người khiếu nại phải có cơ sở pháp lý vững chắc để chứng minh rằng quyết định đó không hợp pháp hoặc không hợp lý.
Bên cạnh đó, để thực hiện khiếu nại, người khiếu nại phải có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, nghĩa là họ phải có khả năng tự mình thực hiện các quyền và nghĩa vụ pháp lý. Trong trường hợp người khiếu nại không đủ khả năng hoặc không thể tự thực hiện khiếu nại, họ có thể ủy quyền cho người đại diện hợp pháp để thay mặt thực hiện quyền khiếu nại. Một điều kiện quan trọng nữa là việc khiếu nại phải chưa được tòa án thụ lý và giải quyết. Người khiếu nại phải thực hiện khiếu nại trong thời gian còn hiệu lực và phải đảm bảo rằng thời gian khiếu nại chưa hết. Tuy nhiên, nếu đã hết thời gian khiếu nại nhưng có lý do chính đáng (như không thể thực hiện vì lý do sức khỏe, thiên tai, v.v.), người khiếu nại vẫn có thể yêu cầu xem xét. Cuối cùng, khi thực hiện khiếu nại lần đầu, phải chưa có quyết định giải quyết khiếu nại lần hai.
Đối với thủ tục khiếu nại lần hai, ngoài việc đảm bảo các điều kiện như khi thực hiện khiếu nại lần đầu, còn có một yêu cầu quan trọng là người khiếu nại phải đã nhận được quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu từ cơ quan có thẩm quyền. Khiếu nại lần hai chỉ được thực hiện nếu người khiếu nại không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu và tiếp tục yêu cầu cơ quan có thẩm quyền xem xét lại quyết định đó. Điều này đảm bảo rằng quyền khiếu nại của công dân được thực hiện trong khuôn khổ pháp lý chặt chẽ và có sự giám sát từ các cơ quan chức năng.
III. THỦ TỤC KHIẾU NẠI ĐẤT ĐAI DIỄN RA NHƯ THẾ NÀO?
Khiếu nại lần đầu
Bước 1. Gửi đơn và tiếp nhận đơn khiếu nại
– Người khiếu nại gửi đơn và các tài liệu có liên quan (nếu có) cho người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu.
– Nếu khiếu nại thuộc thẩm quyền giải quyết của mình thì người có thẩm quyền tiếp nhận đơn.
Bước 2. Thụ lý đơn
– Trong thời hạn 10 ngày, kể từ ngày nhận được đơn khiếu nại thuộc thẩm quyền giải quyết của mình, người có thẩm quyền thụ lý giải quyết và thông báo về việc thụ lý giải quyết;
– Trường hợp không thụ lý để giải quyết thì nêu rõ lý do.
Bước 3. Xác minh nội dung khiếu nại
– Trong quá trình giải quyết khiếu nại, người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại có trách nhiệm sau:
– Kiểm tra lại quyết định hành chính, hành vi hành chính của mình, của người có trách nhiệm do mình quản lý trực tiếp, nếu khiếu nại đúng thì ra quyết định giải quyết khiếu nại ngay;
– Trường hợp chưa có cơ sở kết luận nội dung khiếu nại thì tự mình tiến hành xác minh hoặc giao cho người có trách nhiệm xác minh xác minh nội dung khiếu nại, kiến nghị giải quyết khiếu nại.
Bước 4. Tổ chức đối thoại
– Trong quá trình giải quyết khiếu nại, người giải quyết khiếu nại lần đầu tổ chức đối thoại nếu yêu cầu của người khiếu nại và kết quả xác minh nội dung khiếu nại còn khác nhau.
– Việc đối thoại phải được lập thành biên bản.
– Kết quả đối thoại là một trong các căn cứ để giải quyết khiếu nại.
Bước 5. Ra quyết định giải quyết khiếu nại
– Người giải quyết khiếu nại lần đầu phải ra quyết định giải quyết khiếu nại.
– Gửi kết quả giải quyết khiếu nại:
– Trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày có quyết định giải quyết khiếu nại, người giải quyết khiếu nại lần đầu có trách nhiệm gửi quyết định giải quyết khiếu nại cho:
– Người khiếu nại;
– Thủ trưởng cấp trên trực tiếp hoặc người có thẩm quyền, người có quyền, nghĩa vụ liên quan, cơ quan, tổ chức, cá nhân đã chuyển khiếu nại đến;
– Cơ quan thanh tra nhà nước cùng cấp.
Khiếu nại lần hai
Bước 1. Gửi và tiếp nhận đơn: Trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày hết thời hạn giải quyết khiếu nại lần đầu mà không được giải quyết hoặc kể từ ngày nhận được quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu mà người khiếu nại không đồng ý thì có quyền khiếu nại đến người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần hai.
Lưu ý: Đối với vùng sâu, vùng xa đi lại khó khăn thì thời hạn có thể kéo dài hơn nhưng không quá 45 ngày.
Hồ sơ khiếu nại lần hai gồm:
– Đơn khiếu nại;
– Quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu;
– Các tài liệu có liên quan cho người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần hai.
Nơi nộp: Người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần hai
Bước 2. Thụ lý đơn
– Trong thời hạn 10 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được khiếu nại quyết định hành chính, hành vi hành chính về quản lý đất đai thuộc thẩm quyền giải quyết mà việc khiếu nại lần hai có đủ điều kiện theo mục 2.2 thì phải thụ lý giải quyết.
– Trường hợp không thụ lý giải quyết thì phải nêu rõ lý do trong văn bản thông báo cho người khiếu nại.
Bước 3. Xác minh nội dung khiếu nại
Người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần hai căn cứ vào nội dung, tính chất của việc khiếu nại, tự mình tiến hành xác minh, kết luận nội dung khiếu nại hoặc giao cho người có trách nhiệm xác minh nội dung khiếu nại và kiến nghị giải quyết khiếu nại.
Bước 4. Tổ chức đối thoại
Trong quá trình giải quyết khiếu nại lần hai, người giải quyết khiếu nại hoặc người có trách nhiệm xác minh tổ chức đối thoại.
Bước 5. Ra quyết định giải quyết khiếu nại
– Người giải quyết khiếu nại lần hai phải ra quyết định giải quyết khiếu nại.
– Gửi, công bố quyết định giải quyết khiếu nại:
– Trong thời hạn 07 ngày, kể từ ngày có quyết định giải quyết khiếu nại, người giải quyết khiếu nại lần hai phải gửi quyết định giải quyết khiếu nại cho:
– Người khiếu nại;
– Người bị khiếu nại;
– Người giải quyết khiếu nại lần đầu;
– Người có quyền, nghĩa vụ liên quan;
– Cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền chuyển khiếu nại đến.
Trên đây là bài viết KHIẾU NẠI ĐẤT ĐAI LÀ GÌ? ĐIỀU KIỆN, THỦ TỤC KHIẾU NẠI ĐẤT ĐAI GIẢI QUYẾT NHƯ NÀO? Nếu quý khách hàng đang đối diện với bất kỳ vấn đề pháp lý nào hoặc có câu hỏi cần được giải đáp, đừng ngần ngại liên hệ với LUẬT NGUYÊN PHÁT thông qua Tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến qua số hotline 1900.633.390. Chúng tôi cam kết sẽ phản hồi và hỗ trợ quý khách hàng một cách nhanh chóng và chuyên nghiệp. Chân thành cảm ơn sự hợp tác và sự tin tưởng của quý khách hàng!
